Το θέατρο του Στρίντμπεργκ πρόδρομος του θεάτρου του Παραλόγου | Θεατρογραφίες τεύχος 28

Ο μεγάλος Άγγελος Τερζάκης του οποίου η ακριβοδίκαιη, έντιμη, συνετή και οξυδερκής ματιά σφράγισε τη γενιά του ’30, γενιά πολεμικών αλλά και λογοτεχνικών αγώνων και συγκρούσεων, που έθεσε την ανεξίτηλη σφραγίδα της σε ολόκληρο τον 20ό αιώνα γράφει για το Στρίντμπεργκ[1] «Νους ανήσυχος, ψυχή ταραγμένη, τρικυμισμένη, ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ (1849-1912) γεφυρώνει τον 19ο αιώνα με τον 20ο δραματικά, μ’ ένα ακροβατικό, θανάσιμο άλμα. Η ζωή του είναι άρρυθμη, αλλοπρόσαλλη, η τέχνη του κράμα μεγαλοφυίας και τρέλας (…) Κάθε συγγραφέας κι από τους πιο πληθωρικούς χωράει τελικά, με λίγη καλή θέληση, σ’ ένα σχήμα – σ’ ένα από τα βολικά εκείνα σχήματα που εννοούμε για να κάνουμε τις ιδιοφυίες των δημιουργών νοητές, ευσύνοπτες. Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ δεν χωράει σε κανένα σχήμα».
Εξάλλου ο Ο’ Νήλ διακηρύσσει «Ο Στρίντμπεργκ υπήρξε πρόδρομος του κάθε μοντερνισμού στο σύγχρονό μας θέατρο. Παραμένει ακόμα και σήμερα ο πιο μοντέρνος από τους μοντέρνους, ο μεγαλύτερος θεατρικός ερμηνευτής των πιο χαρακτηριστικών πνευματικών συγκρούσεων που αποτελούν το δράμα – το αίμα της σημερινής ζωής μας».
Κι έχουμε έπειτα την περίπτωση του Μπέρναρντ Σω, που όταν του απένειμαν το βραβείο Νόμπελ, προσέφερε το χρηματικό του έπαθλο για να γίνουν καλύτερες μεταφράσεις του Στρίντμπεργκ στ’ αγγλικά. «Είναι» είχε πει, «ο μόνος αυθεντικός σαιξπηρικός σύγχρονος δραματουργός».
Έχει γράψει θεατρικά έργα κάθε σχολής: Νατουραλισμός, συμβολισμός, φαντασιοκοπία του ονειροδράματος, προεξπρεσσιονιστικός εξπρεσσιονισμός, ιστορικό δράμα. Όλα τον έχουν κρατήσει για λίγο. Μόλις δοκιμάζει κάτι το παρατάει, πηγαίνει στο αντίθετό του, ξαναγυρίζει, το τελειοποιεί, το βαθαίνει στο έπακρο, ως τον ίλιγγο κατόπιν σπάζει τις μήτρες του, τραβάει γι’ αλλού, άπιστος κολασμένος.
Και όλ’ αυτά δεν είναι αναζητήσεις ενός ντιλεττάντε. Είναι αναβρασμός ψυχής που ψάχνει με πάθος να ενσαρκωθεί, να λυτρωθεί.
Δεν το κατορθώνει, όπως δεν κατόρθωσε να απαλλαγεί από τα πληγωμένα παιδικά του βιώματα, αφού υπήρξε παιδί ενός ζεύγους που δεν είχε ακόμα παντρευτεί και ο πατέρας του ξαναπαντρεύτηκε προτού συμπληρωθεί χρόνος από τον θάνατο της πρώτης συζύγου του.

[1] Τερζάκης, Άγγελος. Πριν από την αυλαία. Καστανιώτης, 1989: 138.

Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα του άρθρου Το θέατρο του Στρίντμπεργκ πρόδρομος του θεάτρου του Παραλόγου της Λένας Κωνσταντέλλου, αρχαιολόγου, μεταφράστριας, κριτικού Λογοτεχνίας, το οποίο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 28 του περιοδικού Θεατρογραφίες.

Τα βιβλία του Στρίντμπεργκ που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Δωδώνη.