Ο πρώτος που μελέτησε συστηματικά την Ελληνική Λαϊκή Αρχιτεκτονική είναι ο αρχιτέκτονας Αριστοτέλης Ζάχος. Αυτός αφού μελέτησε συστηματικά τα αρχοντικά των Ιωαννίνων και των άλλων πόλεων της Βόρειας Ελλάδας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «…ο εξειλιγμένος τύπος των αστικών σπιτιών, εις τον οποίον υπάγονται τα νοικοκυρόσπιτα και τα αρχοντόσπιτα, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, έχει πάντοτε τας βάσεις του ως προς την γενικήν διάταξιν εις την αρχιτεκτονικήν των σπιτιών των χωρικών. Ούτω τον αρχέγονον τύπον των σπιτιών των Ιωαννίνων δέον να αναζητήσωμεν εις τα σπίτια των χωρικών της Ηπείρου». Απ’ αυτή την αρχή ξεκίνησα και έγραψα το 1956 την εργασία μου Το ηπειρωτικό λαϊκό σπίτι. Πριν από μένα ο Κωνσταντίνος Αθ. Διαμαντής είχε ασχοληθεί με τα κτίρια στα χωριά των Τζουμέρκων. Κατόπιν ακολούθησαν και άλλες εργασίες, τις οποίες αναφέρω στη βιβλιογραφία. Σήμερα δίνω την εργασία μου εκείνη αναθεωρημένη, συμπληρωμένη και πλουτισμένη με φωτογραφίες και αρχιτεκτονικά σχέδια. Με τα αρχαία σπίτια της Ηπείρου και κύρια του Αμμότοπου της Άρτας ασχολήθηκε ο Άγγλος ιστορικός καθηγητής N.G.L. Hammond. Εγώ μελέτησα το σπίτι των χωριών της περιοχής μου, που αποτελείται από τα μαστοροχώρια Μιχαλίτσι, Χουλιαράδες, Πετροβούνι, Βαπτιστής, Πράμαντα, Αμπελοχώρι, Κτιστάδες και το σπίτι των Τζουμέρκων. Μελέτησα το σπίτι των ίδιων των μαστόρων που έχτιζαν τα σπίτια στην Ήπειρο, σε όλη την Ελλάδα και που παλιότερα έχτιζαν και σε όλη τη Βαλκανική χερσόνησο. Η Ήπειρος φημιζόταν για τους καλούς μαστόρους που έβγαζε. Ολόκληρες επαρχίες της αποτελούνταν από μαστοροχώρια. Αυτές ήταν, η επαρχία Τζουμέρκων με τα μαστοροχώρια της, Πράμαντα, Μελισσουργοί, Κτιστάδες, Ραφταναίοι, Αμπελοχώρι, Άγναντα, Γουργιανά, Κουκούλια, Γραικικό. Τα χωριά των Ιωαννίνων Μιχαλίτσι, Χουλιαράδες, Πετροβούνι, Βαπτιστής και η επαρχία της Κόνιτσας με τα μαστοροχώρια της Κόνιτσα, Μόλιστα, Καστανέα, Πύργος, Αμάραντος, Πυρσόγιαννη, Βούρμπιανη, Λυκόρραχη, Ασημοχώρι, Πληκάτι και Αετομηλίτσα. Οι Ηπειρώτες μαστόροι ήταν άριστοι τεχνίτες. Δημιουργοί και καλλιτέχνες. Αληθινοί αρχιτέκτονες. Αυτό το μαρτυρούν τα ίδια τα έργα τους. Οι πελεκητές εκκλησιές, τα κωδωνοστάσια και τα σχολεία στα διάφορα χωριά. Τα μοναστήρια, τα αρχοντόσπιτα των πόλεων και τα τοξοτά γεφύρια, το θρυλικό της Άρτας, της Πλάκας, του Παπαστάθη και του Καμπέραγα στον Άραχθο, του Ζαγοριού, της Κόνιτσας, του Βοϊδομάτη και του Κοράκου και της Τατάρνας στον Αχελώο. Μπορούμε αδίσταχτα να πούμε ότι οι Ηπειρώτες μαστόροι διεφύλαξαν στα έργα τους την παλιά βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και την αρχαία ελληνική.