Αν το χρονογράφημα σε καιρό ειρήνης συνιστά επίπονη εργασία, στην Κατοχή αποτελούσε επικίνδυνη απασχόληση. Μια λέξη κοινωνικής κριτικής παραπάνω, μπορούσε να οδηγήσει τον χρονογράφο στο κολαστήριο του Χαϊδαρίου, ενώ μια έκφραση επαινετική να του αποδώσει πρόθεση συνεργασίας. Ισορροπώντας σαν ακροβάτης στη σκοτεινιά αυτών των ημερών, ο Κώστας Βάρναλης κατόρθωσε με τις στήλες του στην εφημερίδα “Πρωία” να συμπαρασταθεί στον κόσμο που δεινοπαθούσε, να αποφορτίσει την ατμόσφαιρα στις πιο δραματικές ώρες και να αναδείξει στα τραγικά γεγονότα το ενυπάρχον κωμικό στοιχείο.
Ο αριστοτέχνης του φευγαλέου Παύλος Νιρβάνας θεωρούσε το χρονογράφημα «ιστορία του λεπτού και του δευτερελέπτου». Επισήμαινε ότι “συμβάντα, επεισόδια, σκηναί της ζωής, ασήμαντα κάποτε γεγονότα […], παραλαμβάνονται από τον χρονογράφον, ιστορούνται, διυλίζονται, καλούνται ν’ αποδώσουν την βαθυτέραν των ουσίαν και, κάποτε, την βαθυτέραν των έννοια”.
Από τη σήραγγα αυτής της σύνθετης πνευματικής διεργασίας πέρασαν και τα στιγμιότυπα της Κατοχής για να αποτυπωθούν για πάντα στα χρονογραφήματα του Βάρναλη. Η έκδοσή τους αναπληρώνει ένα φιλολογικό χάσμα, κυρίως όμως, επιτρέπει να ακουστεί και πάλι ο άδολος και στοχαστικός λόγος του σημαντικού αυτού διανοουμένου: Ένας λόγος προσωπικός, άδολος, στοχαστικός, που λησμονήθηκε άδικα μέσα στον ορυμαγδό των μεταπολεμικών αναταραχών.
Περιεχόμενα
Εισαγωγή
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ
Λάχανα και παλτά
Κυριακή αργία
Κρασοψιχιά
Ο κρεμαστός λαχανόκηπος
Ομηρικοί ήρωες
Οι δύο γέροι
Το άδοξον τέλος
Ο τυφλός τραγουδιστής
“Κατά μίαν στροφήν…”
Οι τρεις εργένηδες
Παραδουλεύτρες
Ο άφρων μαυραγορίτης
Η γάτα
ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
Η αλληλεγγύη των ζώων
Μικρό (βιο) φοβία
Ο ανάποδος
Τυπολογία
Ανοιξιάτικο παραμιλητό
Τα γυαλιά
Η αγάπη της πόλεως
Τρακαδόροι
Τα αγαθά ζώα
Τα επεισόδια
Οι Τσιγγάνες
Θανατερή σκιαμαχία
Τοξικομανείς
Το μειδίαμα
Μεθεόρτια
Δρομολογικά
Τα πέταλα
ΠΡΟΣ ΑΓΡΑΝ ΤΡΟΦΗΣ
Βολέματα
Ιπποφαγία κτλ
Λαϊκές αγορές
Το φάσγανον
Οι δεκατρείς όνοι
Χρυσά δόντια
170 ράβδοι χρυσού
Εμπορίνες κλπ
Ο Πλούτος κ’ η Πενία
Το ψώνιο
Το μικρό εμπόριο
Καλές συστάσεις
ΟΙΝΟΣ ΕΥΦΡΑΙΝΕΙ ΚΑΡΔΙΑΝ
Η αθώα περιστερά
Οι καθήμενοι
Καφενές
Ταβερνιάρης και ταβερνιάρισσα
Ο Κίτσος
Καφενόβιοι
Οι μπεκρήδες
Ο μήνας του μέλιτος
Ο Μαστραντώνης
Γιαούρτη
Το μοσχούδι
Κάθε Κυριακή
ΑΤΤΙΚΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ
Μονόλογος στο “δάσος”
Ακτίς δέκα μέτρων
Ρόδινα ακρογιάλια
Ζάππειο
Αχαρναί
ΚΑΙΡΟΥ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΟΣ
Άνοιξη
Νερόοο!…
Φθινόπωρο
Αυγουστιάτικο συνάχι
Ανθοπληξία
ΕΚΤΟΣ ΤΟΠΟΥ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΥ
Μισογυνισμός
Το γεύμα των τύπων
Φοιτητικά
Γράμμα γυναικός
Μετά από τη ζωή
Αιμοδόται
Τραμπούκοι
Πριν σαράντα χρόνια
Γράμμα μεγάλου ανδρός
ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΖΩΗ
Γεώργιος Σωτηριάδης
Αιωνία ιστορία
Ορθογραφομαχία
Λαϊκά τραγούδια
Το “σχολείον”
Κώστας Μπέζος
Αστέρες
Γράμματα
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ
ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΕΡΓΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ Κ. ΒΑΡΝΑΛΗ
