Το Ανατολικό Ζήτημα (ΑΖ) αποτελεί μέγιστο γεωπολιτικό πρόβλημα, που εμφανίστηκε από αρχαιοτάτων χρόνων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου – Μέσης Ανατολής λόγω αντικρουόμενων συμφερόντων των λαών για επικράτηση στον χώρο αυτόν. Γεγονότα τέτοιων μεγίστων συγκρούσεων είναι η διαμάχη Αιγυπτίων – Χετταίων, ο Τρωϊκός Πόλεμος, οι αμυντικοί αγώνες των Ελλήνων εναντίον των Περσών και των Καρχηδονίων, η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι διαρκείς αγώνες των μετέπειτα αυτοκρατοριών (Ρωμαϊκής, Βυζαντινής, Οθωμανικής) και από τις αρχές του 17ου αιώνος ο έντονος ανταγωνισμός των Μεγάλων Δυνάμεων για τον διαμοιρασμό (ή μη) της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και η απαγόρευση καθόδου της Ρωσίας προς την Μεσόγειο και τις θερμές θάλασσες. Η γεωπολιτική, γεωστρατηγική και γεωοικονομική διάσταση του ΑΖ (που στην ουσία δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας διαρκής αγώνας για παγκόσμια ισχύ) συνεχίζει και θα συνεχίζη να επηρεάζη τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων στην ευρύτερη αυτή περιοχή.