Απάντηση στον Στανισλάφσκι του Γέρζι Γκροτόφσκι

1.
Δεν πρέπει να σκεφτόμαστε κάτω από αυτές τις κατηγορίες: «Είναι σημαντικός σήμερα ο Στανισλάφσκι;». Εάν είναι σημαντικός για εσάς, ρωτήστε: «Γιατί;» Μην ρωτάτε αν είναι σημαντικός για τους άλλους ή για το θέατρο γενικότερα.
«Το «Ένας ηθοποιός δημιουργείται» σήμερα είναι ένα έγκυρο βιβλίο;» Αυτή η ερώτηση δεν έχει νόημα για τον ίδιο λόγο. Τι σημαίνει η δουλειά σήμερα; Έπειτα προκύπτει ότι η δουλειά που υπάρχει σήμερα είναι αναπόφευκτα διαφορετική από τη χθεσινή δουλειά. Είναι όμως η σημερινή δουλειά ίδια για όλους; Υπάρχει η δική σου δουλειά. Στη συνέχεια, μπορείτε να ρωτήσετε εάν αυτό το βιβλίο είναι σημαντικό για εσάς, στη δική σας δουλειά. Αλλά μη με ρωτήσετε σχετικά με αυτό. Κανείς δεν πρέπει να απαντά για κάποιο άλλο άτομο.[1]

2.
Μία από τις πρώτες παρεξηγήσεις σχετικά με αυτό το πρόβλημα προέρχεται από το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να διακρίνουν την τεχνική από την αισθητική. Τότε λοιπόν: θεωρώ τη μέθοδο του Στανισλάφσκι ένα από τα μεγαλύτερα ερεθίσματα για το ευρωπαϊκό θέατρο, ειδικά στην εκπαίδευση του ηθοποιού.Την ίδια στιγμή νιώθω μακριά από την αισθητική του. Η αισθητική του Στανισλάφσκι ήταν προϊόν της εποχής του, της χώρας του και της προσωπικότητάς του. Είμαστε όλοι προϊόντα της συνάντησης της παράδοσής μας με τις ανάγκες μας. Αυτά είναι πράγματα που δεν μπορεί κανείς να τα μεταμοσχεύσει από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς να πέφτει σε κλισέ, σε στερεότυπα, σε κάτι που είναι ήδη νεκρό τη στιγμή που το προσκαλούμε να γίνει ύπαρξη. Είναι το ίδιο για τον Στανισλάφσκι όπως για εμάς, και για οποιονδήποτε άλλον.

[1] Κείμενο που επιμελήθηκε για δημοσίευση ο Leszek Kolankiewicz από τις σύντομες σημειώσεις της συνάντησης του Grotowski με σκηνοθέτες και ηθοποιούς στην Ακαδημία Μουσικής του Μπρούκλιν στις 22 Φεβρουαρίου 1969. Το κείμενο αναθεωρήθηκε και επεξεργάστηκε ο συγγραφέας. Αρχικά δημοσιεύτηκε στα πολωνικά ως «Odpowiedz´ Stanisławskiemu», Διάλογος 5, Μάιος 1980:111-119. Δημοσιεύτηκε επίσης στο Teksty z lat 1965–1969, από τον Jerzy Grotowski. Βρότσλαβ: Wiedza o kulturze, 1999:145–64.

Τα 18 άρθρα του κειμένου με τίτλο Απάντηση στον Στανισλάφσκι του Γέρζι Γκροτόφσκι δημοσιεύονται στο 28ο τεύχος τους περιοδικού Θεατρογραφίες που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δωδώνη.

photo credit: jerzy grotowski by giorgiobaroni