Όλοι οι γονείς θα συμφωνήσουν ότι η ικανοποιητική προετοιμασία για τη ζωή απαιτεί υπευθυνότητα. Λίγοι όμως ξέρουν πώς να την καλλιεργήσουν. Γενικά πιστεύεται ότι πρέπει να “διδάξουμε” την υπευθυνότητα. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται γι’ αυτή τη διδασκαλία είναι συνήθως, η τιμωρία, οι αμοιβές και η δωροδοκία. Οι μέθοδοι όμως αυτές συνήθως δεν πετυχαίνουν το σκοπό τους, γιατί η υπευθυνότητα δεν “διδάσκεται”. Πρέπει να τη δώσουμε στο παιδί και να το αφήσουμε να μάθει πώς να τη χειρίζεται.
1. Μην κάνετε για το παιδί ό,τι μπορεί να κάνει μόνο του. Ο κανόνας αυτός παραβιάζεται συχνά από τους γονείς που βάζουν υψηλούς στόχους και μεταχειρίζονται τα παιδιά τους σαν να είναι ανίκανα να πετύχουν αυτούς τους στόχους. Όταν ένα παιδί μαθαίνει για πρώτη φορά ν’ αναλαμβάνει ευθύνες, ίσως να μην ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του ενήλικα. Μη δίνετε σημασία στο αποτέλεσμα, αλλά στην προσπάθεια.
2. Αφιερώστε χρόνο στην εξάσκηση (στην κατάλληλη στιγμή). Πολλές προσπάθειες που καταβάλλουμε για να καλλιεργήσουμε την υπευθυνότητα, αποτυχαίνουν γιατί δεν έχουμε διαλέξει την κατάλληλη στιγμή. Η χειρότερη ώρα για να εξασκήσουμε ένα παιδί είναι όταν υπάρχει σύγκρουση και περιορισμένα χρονικά όρια. Η καλύτερη ώρα είναι όταν υπάρχει ηρεμία και άνεση χρόνου.
3. Ζητάτε μην απαιτείτε! Συνήθως, όταν απαιτούμε κάτι από τα παιδιά, μειώνουμε την επιθυμία τους να βοηθήσουν. Από την άλλη πλευρά, όταν ζητάμε τη συνεργασία τους, τονίζοντας την ανάγκη που έχουμε γι’ αυτή τη βοήθεια, και την ικανότητα των παιδιών να βοηθήσουν, κάνουμε το αίτημά μας πιο ελκυστικό.
4. Χρησιμοποιήστε τις φυσικές και λογικές συνέπειες. Όταν ένα παιδί αρνείται να εκτελέσει τα καθήκοντα που είναι αποκλειστικά δική του ευθύνη, ο γονιός πρέπει να σταματήσει τα λόγια, ν’ αποσυρθεί απ’ το πεδίο μάχης και ν’ αφήσει το παιδί να υποστεί τις συνέπειες της ανευθυνότητάς του. Καθώς τα παιδιά μαθαίνουν να δέχονται την υπευθυνότητα, αρχίζουν να απολαμβάνουν το γεγονός ότι είναι υπεύθυνα. Αποκτούν σιγουριά και νιώθουν ότι αξίζουν.