Το εκπαιδευτικό ή μαθητικό δοκίμιο είναι μια σύντομη, με λογική βάση, γενικά ανάλυση ενός θέματος που συνήθως εκφράζει, ποικιλότροπα, μια ιδέα, γι’ αυτό και συχνά μιλούμε για έκθεση ιδεών, που μπορεί αναλυτικότερα να είναι μια έννοια ή σύγκριση εννοιών, μια κρίση, μια ιδέα, μια γνώμη, ένα πρόβλημα, ένα παράθεμα κ.ά. Είναι μία προσπάθεια να αναλυθεί με επάρκεια ένα θέμα, και να εκφρασθεί πάνω σε αυτό η ξεκάθαρη προσωπική άποψη ή θέση του μαθητή με πειθώ, σαφήνεια και ακρίβεια. Είναι το σημαντικότερο είδος από την άποψη της διδασκαλίας, γιατί τα περισσότερα και σπουδαιότερα θέματα που δίνονται για σύνθεση κειμένου στο λύκειο ανήκουν σε αυτό και αντλούν τη μεθοδολογία τους από αυτό. Γι’ αυτό και αποτελεί και το βασικό αντικείμενο αυτής της εργασίας.
Εισαγωγικό σημείωμα
Ανάλυση και κατανόηση του θέματος
Ανάλυση του θέματος – τα είδη των υπό σύνθεση κειμένων
Το δοκίμιο
Η περιγραφή
Η διήγηση
Το άρθρο
Η ερευνητική εργασία
Ανάλυση του θέματος – οι μορφές των θεμάτων
Οι έννοιες
Σύγκριση εννοιών
Ανάλυση και ανάπτυξη κρίσης, γνώμης, ιδέας
Ανάλυση προβλήματος
Ανάπτυξη αναλυτικού θέματος με ή χωρίς ερωτήσεις
Ανάπτυξη παραθέματος με ή χωρίς ερωτήσεις
Ανάπτυξη γνωμικού, ρητού, στίχου, παροιμίας
Ανάλυση του θέματος – οι βασικές έννοιες των θεμάτων
Ανάλυση του θέματος – τα γνωρίσματα των βασικών εννοιών
Σύνδεση των βασικών εννοιών – εύρεση της κεντρικής ιδέας
Ανάλυση του θέματος – ξεκάθαρη θέση
Αναζήτηση των επιχειρημάτων
Αναζήτηση των γενικών επιχειρημάτων
Δομή και πρόχειρο διάγραμμα δομής
Γενική προσέγγιση
Δομή, Α΄ φάση – έλεγχος
Δομή, Β΄ φάση – έλεγχος
Δομή, Γ΄ φάση – έλεγχος
Εκτίμηση της έκτασης του κειμένου
Συγγραφή του κειμένου – σύνθεση παραγράφου
Συγγραφή του κειμένου – είδη επιχειρημάτων
Σύνδεση και διάκριση των δομικών μερών
Η χαρισματική και εμπνευσμένη παράγραφος
Έκφραση – ορθογραφικός έλεγχος
Έκφραση – εκφραστική ικανότητα – ύφος
Έκφραση – το λεκτικό
Έκφραση, ανάλυση και σύγκριση των λέξεων
Η διόρθωση του γραπτού δοκιμίου
Η διόρθωση – κατηγοριοποίηση των σφαλμάτων
Θέματα μαθητικών δοκιμίων για άσκηση
Βιβλιογραφία
Σημειώσεις
