Ο ιστορικός της τέχνης οφείλει να υπολογίσει την φωτογραφία, όπως υπολογίζει άμεσα ή όχι, τον Ντελακρουά, τον Ντωμιέ, τον Κορό, τον Κουρμπέ, τον Ντεγκά, τον Μπουντέν, τον Μανέ, τον Μονέ, τον Λωτρέκ. Γιατί τελικά κανείς δεν μπορεί να μελετήσει τη ζωγραφική του δεύτερου μισού του δεκάτου ενάτου αιώνα, χωρίς να επικαλεστεί την αφετηρία της δαγκεροτυπίας, χωρίς να μνημονεύσει έναν Νεγκρ, έναν Λε Γκραι ή έναν Ναντάρ, χωρίς να μιλήσει για το στιγμιότυπο, χωρίς να ονομάσει έναν Ατζέ, να δει έναν Ντεμασύ, χωρίς ν’ αναφέρει τα έργα αυτών των αναρίθμητων ανωνύμων που κάποτε πρέπει να βγουν απ’ τη σκιά.
Υπηρέτρια ή κυρία ή και τα δυο καμιά φορά, η φωτογραφία απ’ την εφηβεία της κιόλας υπήρξε δημιουργός αριστουργημάτων, που η γενική ιστορία της τέχνης οφείλει να τα περιμαζέψει και να τα ευφημίσει σαν τέτοια. Πέρα απ’ τις επιστημονικοτεχνικές ή φιλοσοφικοπλαστικές θεωρίες -που δεν εισάγονται εδώ παρά αναλογικά- επιχειρείται μια ανάκλαση της μνήμης, σ’ αυτό εδώ το απάνθισμα από σημειώσεις και εικόνες, που είναι αφιερωμένο στον χρυσό αιώνα της γαλλικής φωτογραφίας.