Menu
γράφει ο Γρηγόρης Δανιήλ, φιλόλογος-κριτικός λογοτεχνίας
Μέσα από παρεμβατικές και αισθητικά, ενίοτε, συγκρουόμενες μεταξύ τους θεατρικές προσεγγίσεις οι σύγχρονοι θεατρικοί συγγραφείς καταφεύγουν συχνά σε αφομοιωτικές διαδικασίες ξένων λαμπρών έργων, προσαρμοσμένες όμως στα καθ’ ημάς κατασκευάζοντας τις περισσότερες φορές, ένα συγκεκριμένο πλαίσιο πάνω στα γενικά ερωτήματα της ανθρώπινης συνείδησης. Μια, λοιπόν, από τις σύγχρονες δραματουργούς, η Χλόη Βερίτη μέσα από τα έργα της και τις μεταφράσεις σπουδαίων θεατρικών συγγραφέων, ακολουθεί ανάλογη διαδρομή.
Η Ίρμα Σρέτερ, η Αμερικανή πρωταγωνίστρια της Χλόης Βερίτη στο τελευταίο της βιβλίο Ο Αργαλειός των Δελφών (εκδόσεις Δωδώνη) μεταφέρεται από μια παραλιακή πόλη της Αμερικής σε ένα ορεινό χωριό πλησίον των Δελφών την εποχή του μεσοπολέμου, όπου θα έρθει σε επαφή με το δελφικό πνεύμα και θα ξεκινήσει μια ουσιαστική αντιμετώπιση, ανακατάταξη εν πολλοίς, του εαυτού της. Στο νέο της σπίτι, την οικεία που της παραχωρεί ο επιστάτης ενός Αμερικανού ερευνητή- εραστή του δελφικού πνεύματος, θα συναναστραφεί με ελάχιστους ανθρώπους. Τον Ηλία τον επιστάτη του σπιτιού και προύχοντα του χωριού και την αδερφή του Σταμούλα, μια ξεχωριστή γυναικεία ύπαρξη που οι τόσες διαφορές που έχει με την Κυρία (Ίρμα) είναι ικανές να απιθώσουν στο κείμενο μια αληθινή και απαρέγκλιτη αγάπη. Τόπος συνάντησης το αρχαίο θέατρο των Δελφών, όπου μέσω του αργαλειού, ενός αντικειμένου που συνδέει γενιές και εποχές, οι δυο γυναίκες θα έρθουν κοντά και θα δημιουργηθεί μια ειλικρινής και άδολη φιλία. Η Ίρμα των νεανικών χρόνων, η Κύρια των Δελφών, θα έρθει σε επαφή και με ένα ακόμη πρόσωπο του χωριού. Μια δυστυχισμένη ύπαρξη που η συγγραφέας θέλησε να εμφυσήσει σε αυτήν την πραότητα, την αγαθότητα μάλλον που έρχεται σε σύγκρουση με την αποφορά της σκοτεινής πλευράς του ανθρώπου. Η Κωνσταντίνα, λοιπόν, ήδη καταραμένη, κατά τη λαϊκή παραδοξολογία, από τον πατέρα της θα βρεθεί στη θέση του τιμωρού με απρόβλεπτες συνέπειες. Εκεί εγείρονται σημαντικά ζητήματα της ανθρώπινης πλάνης εμποτισμένης πάντα με τις μισαλλοδοξίες του παρελθόντος. Η σχέση με την Κωνσταντίνα θα ισχυροποιηθεί όταν η προσφυγοπούλα από τη Σμύρνη, Θεοδώρα που θα χαράξει τη νέα της γραμμή, θα διαβεί μέσα από το παρελθόν της Κωνσταντίνας. Η καταπάτηση της ιδιωτικότητας του άλλου, στην οποία έχουν ήδη συρρεύσει και οι πιο μύχιες σκέψεις, σημαίνει συναγερμό της ανθρώπινης ατέλειας.
Στο διάστημα της διαμονής της Κυρίας στο δελφικό χωριό, η ανάμνηση μιας άλλης ζωής σηματοδοτεί τη γνωριμία της Κυρίας με τον αναγνώστη. Η πλημμυρισμένη από ερωτηματικά προσωπικότητα της Κυρίας, παρασημοφορημένης ως θεάς ή οπτασίας έρχεται στο φως μέσα από τα παράθυρα επικοινωνίας που ανοίγει η ίδια στον αναγνώστη μέσω της ανάμνησης. Η Ίρμα και ο περίγυρος της είναι που «επιβάλλουν» την αναθεώρηση της παραδομένης ανάμνησης χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις. Η λύση του παρελθόντος κονιορτοποιεί τα εμπόδια του παρόντος.
Αρωγοί σε αυτό το ταξίδι μνήμης η εξαδέλφη της Ίρμα, Τζάνετ και ο σύζυγός της Νταν. Δυο πρόσωπα που η νεότητά της έκλεισε στους κόλπους της. Τραύματα και διαψεύσεις γρατζούνισαν τους ήχους του παρελθόντος οριοθετώντας την αφωνία του παρόντος. Η Κυρία Ίρμα σιωπά μέχρι να αποκατασταθεί ο εαυτός της. Ένας απροσδόκητος αποχωρισμός, μια ξαφνική γνωριμία, μια λυτρωτική διέξοδος δρομολογούν τις εξελίξεις.
Ο Αργαλειός των Δελφών της Χλόης Βερίτη είναι εμπνευσμένος από το αυτοβιογραφικό εν μέρει, μυθιστόρημα της Σούζαν Γκλάσπελ Fugitive’s Return που εκδόθηκε το 1930 και έκτοτε δεν ξανακυκλοφόρησε παρόλο που ξεχώρισε στη λογοτεχνική κοινότητα ως μπεστ-σέλερ.
Αξίζει να σημειώσουμε πως το παραχθέν θεατρικό της Βερίτη είναι εμποτισμένο με ισχυρά υλικά ευθύνης, πρωτίστως σεβασμού. Όπως παραθέτει κι η συγγραφέας στην απολύτως κατατοπιστική εισαγωγή του βιβλίου Ο Αργαλείος των Δελφών, που κυκλοφόρησε στις αρχές του φθινοπώρου από τις εκδόσεις Δωδώνη: «…η θεατρική διασκευή στην ελληνική γλώσσα, σέβεται απόλυτα το πρωτότυπο κείμενο και έρχεται ως μια δεύτερη ανάγνωση να φωτίσει σημαντικές πτυχές του πρωτότυπου σε σχέση με του Δελφούς, διατηρώντας το κεντρικό μοτίβο του μύθου…». Στο θεατρικό της κείμενο νιώθεις τη γλαφυρότητα της κίνησης, όπου κάπου-κάπου εφαρμόζει στοιχεία αγχωτικής κίνησης από το βαρύ φορτίο του χρόνου. Διαφαίνεται πως ψάχνει κι η ίδια την ηρωίδα της μαζί με τον αναγνώστη, δημιουργώντας παράλληλα με την περιέργεια γι’ αυτόν τον χαρακτήρα και ένα σκηνικό «οίκτου» μαζί και προβληματισμού για την περιχαράκωση του σύγχρονου ανθρώπου. Πως επιβιώνεις μετά από έναν χαμό; Ποια είναι εκείνη η δύναμη που σε υφαρπάζει από τη μίζερη δυσκολία του πρώτου καιρού και σε οδηγεί σε μια δυνατή ανάμνηση; Μπροστά σ’ αυτή την αναπόδραστη παγίδα του χρόνου πως συμπεριφερόμαστε στις αστάθμητες καταστάσεις που παρουσιάζονται;
Κάθε αλλαγή προκαταβάλλει μέρος του εαυτού μας, το ζήτημα είναι αν και κατά πόσο είμαστε διατεθειμένοι να προκαταβάλουμε το μερίδιο αυτό. Και δεν είναι ούτε θέμα ρίσκου, ούτε απόφασης, αλλά θέμα στιγμής, κάποια δευτερόλεπτα που σαν σίφουνας περνάν και σαρώνουν οτιδήποτε δέσποζε μέχρι εκείνη την ώρα. Ο Αργαλειός θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κι ως ένα βιβλίο πίστης κυρίως στην αξιοσύνη του ανθρώπου και των δυνάμεών του.
