“Αν είδα μακρύτερα, είναι επειδή στάθηκα στους ώμους γιγάντων”, έγραφε το 1676 ο Ισαάκ Νεύτων σε μια επιστολή του προς τον Ρόμπερτ Χουκ. Εύστοχο σχόλιο και συνάμα βαθιά συνειδητοποίηση: η επιστήμη, και ουσιαστικά ολόκληρος ο πολιτισμός, είναι μια ατέρμονη διαδικασία ιδεών.
Ό,τι χθες φαινόταν ακατανόητο και “μαγικό”, σήμερα φαίνεται σαφές και λογικό, όμως -όπως μας αποκαλύπτει αυτό το σημαντικό βιβλίο- η ιστορική διαδρομή της νεότερης επιστήμης δεν ήταν καθόλου ομαλή. Μέσα από αυτή την πολύτιμη έκδοση, ο φυσικός-φαινόμενο Stephen Hawking καταφέρνει έναν μοναδικό συνδυασμό: υφαίνει περίτεχνα τον ιστορικό καμβά της επιστήμης και της εξελισσόμενης αντίληψής μας για το Σύμπαν, κοσμώντας τον με τα χειρόγραφα διαμάντια των επαναστατών της σκέψης.
Ο καθηγητής Hawking ταξιδεύει τον αναγνώστη στον κόσμο του Κοπέρνικου, του Γαλιλαίου, του Κέπλερ, του Νεύτωνα και του Αϊνστάιν, μέσα από συναισθηματικά φορτισμένες σκηνές που σημάδεψαν τη ζωή του καθενός αλλά και την ίδια την επιστήμη. Και σα να μην φτάνει το κλίμα της εποχής του κάθε “γίγαντα” ξεχωριστά, ο διακεκριμένος φυσικός αυξάνει την ένταση και το μυστήριο παραθέτοντας τα αυθεντικά χειρόγραφά τους. Διαβάζοντας τα Principia του Νεύτωνα, τις Αρμονίες του Κόσμου του Κέπλερ, την Αρχή της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, τους Διαλόγους Σχετικά με Δύο Νέες Επιστήμες του Γαλιλαίου, το Περί των Περιφορών των Ουρανίων Σφαιρών του Κοπέρνικου, ο αναγνώστης εντυπωσιάζεται με τη σαφήνεια και την ευρυμάθεια των δημιουργών τους, ενώ παράλληλα -από τα συναρπαστικά βιογραφικά κείμενα- διαπιστώνει μέσα σε πόσο δύσκολες συνθήκες διατυπώθηκαν οι ιδέες τους. Διότι τι άλλο εκτός από συγκίνηση μπορεί κάποιος να νιώσει καθώς βλέπει τον Γαλιλαίο γονυπετή να απαγγέλει, με τρεμάμενα χείλη, τη χειρόγραφη αποκήρυξη των ιδεών του μπροστά στην Ιερά Εξέταση, λίγο πριν ψιθυρίσει “Και όμως κινείται…”
“Οι σύγχρονοι επιστήμονες”, συμπληρώνει ο καθηγητής Hawking, “αποκάλυψαν τους αντικειμενικούς και απρόσωπους νόμους που διέπουν τη λειτουργία του Σύμπαντος, πλην όμως εξακολουθούν να αναζητούν μια ολοκληρωμένη περιγραφή – στην οποία ο άνθρωπος φαίνεται να μην παίζει κανένα ρόλο. Ίσως η αποτυχία αυτή είναι προσωρινή – η τελική ενοποιημένη θεωρία θα προσδιορίσει με μοναδικό τρόπο την κατάσταση του σύμπαντος, την ισχύ της βαρύτητας, τη μάζα και το φορτίο του ηλεκτρονίου. Ωστόσο, ορισμένα γεγονότα (όπως το ότι βρισκόμαστε στον τρίτο βράχο από τον Ήλιο, και όχι στον δεύτερο ή τον τέταρτο) μοιάζουν τυχαία και αυθαίρετα, και όχι προβλέψεις μιας θεϊκής εξίσωσης.
Αισθάνομαι ότι το πολύπλοκο και (με απλούς νόμους) σοφά δομημένο Σύμπαν, απαιτεί την επίκληση της Ανθρωπικής Αρχής, η οποία μας τοποθετεί και πάλι στην κεντρική θέση του Σύμπαντος: μια θέση που δεν τολμούσαμε να διεκδικήσουμε μετά την εποχή του Κοπέρνικου.”