Η οικολογική προσαρμογή, οι σχέσεις παραγωγής, η κοινωνική συγκρότηση, η συμβολική έκφραση και η διαχείριση της κοινωνικής μνήμης στις ορεινές κοινότητες της Βόρειας Πίνδου συνιστούν τους βασικούς άξονες των μελετών του βιβλίου Οι ορεινές κοινότητες της Βόρειας Ηπείρου.
Μέσα από μια ιστορική προοπτική, ο Βασίλης Νιτσιάκος επιχειρεί μια ολική προσέγγιση του ορεινού αυτού χώρου, αναδεικνύοντας τα κύρια ιστορικά του χαρακτηριστικά αλλά και την αποσύνθεσή του στη σύγχρονη εποχή.
Βασική, ωστόσο, διαπίστωση αποτελεί το γεγονός της επιβίωσης της κοινότητας ως πνεύματος ενός κοινού «ανήκειν» –με βάση την κοινή καταγωγή– στους τόπους διασποράς, όπου η κοινότητα ανασυγκροτείται συμβολικά προσλαμβάνοντας νέες μορφές (αδελφότητες, σύλλογοι κλπ.) και εκδηλώνει με ποικίλους τρόπους τη διάθεση διατήρησης των δεσμών με τη γενέτειρα και προσφοράς σ’ αυτή κάθε είδους βοήθειας.