Α’ Τόμος – Λεξικό όρων σημειολογικής και δομικής ανάλυσης της τέχνης

Επιστήμη δεν είναι μόνο αυτό που βελτιώνει τη ζωή μας, αλλά και αυτό που αποσαφηνίζει και κάνει κατανοητά τα πράγματα σ’ όλους τους ανθρώπους. Τα τελευταία χρόνια εισάγεται στη γλώσσα μας ένα νέο λεξιλόγιο που έχει πηγή τη θεωρητική εξέλιξη της τεχνολογίας και των μεθόδων ανάλυσης: κυβερνητική, στρουκτουραλισμός, σημειωτική κ.ά. Κάτι ανάλογο είχε συμβεί σε προηγούμενη εποχή με το φροϋδισμό. Η πρώτη ανάγκη που δημιουργείται είναι, να διευκρινιστούν οι όροι του νέου λεξιλογίου, να συστηματοποιηθούν στους κλάδους όπου ανήκουν και να γίνουν κατανοητοί από τους περισσότερους. Για ν’ ανταποκριθεί σ’ αυτή την ανάγκη, το “Λεξικό Όρων” είναι χωρισμένο σε αντίστοιχες ενότητες.
Πέρα όμως από το θέμα της αφομοίωσης των νέων όρων στη γλώσσα μας, το “Λεξικό Όρων” έχει ν’ αντιμετωπίσει και μια δεύτερη δυσκολία. Αυτή οφείλεται στο γεγονός πως οι νέοι όροι διαδόθηκαν σε μεγάλο πλάτος, αποκτώντας ταυτόχρονα ιδεολογικό περιεχόμενο. Το αποτέλεσμα είταν να προκληθεί σύγχυση των σημασιών τους.
Την πρώτη ενότητα του “Λεξικού Όρων” αποτελούν οι όροι ανάλυσης της τέχνης. Άξονας της ιδεολογικής σύγχυσης σ’ αυτήν είναι η γνωστή ταύτιση της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας με την πολιτική πρωτοπορία ή με την επιστήμη. Αλλά η πολιτική πρωτοπορία αναφέρεται στα καθολικά προβλήματα της ζωής και της ιστορίας, ενώ η καλλιτεχνική πρωτοπορία αφορά τη ρητορική της μορφής -όπως εξηγούν οι θεωρητικοί της- κι απευθύνεται σε λίγους.
Η προσπάθεια να ξεκαθαριστεί αυτή η σύγχυση είταν ταυτόχρονα και προσπάθεια να αναιρεθεί το δυσνόητο που χαρακτηρίζει την καλλιτεχνική πρωτοπορία.

Β’ Τόμος – Λεξικό όρων επικοινωνίας και σημειωτικής ανάλυσης

Είναι γενική η διαπίστωση πως η τεράστια ανάπτυξη των μέσων επικοινωνίας άλλαξε ριζικά τη ζωή μας. Κατέκλυσαν τον ελεύθερο χρόνο μας κι έγιναν καθημερινό βίωμα και συμπεριφορά. Κατάργησαν την αυθεντία της οικογένειας και του σχολείου, γιατί το παιδί μαθαίνει, μέσα απ’ αυτά, όλα τα ζητήματα των μεγάλων. Εκμηδένισαν την αυθεντικότητα των δημιουργών, γιατί εκλαΐκευσαν την κουλτούρα και την κατέβασαν στο επίπεδο του επίκαιρου. Μετέτρεψαν το παραδοσιακό ακροατήριο σε μάζα κατανάλωσης, αλλά και σε εφιάλτη. Εγκυμονείται κάποια προοπτική μεσ’ απ’ αυτές τις αντιθέσεις; Η επικοινωνία δεν γεννήθηκε σήμερα, αλλά υπάρχει από τότε που υπάρχει κι η κοινωνία. Το καινούργιο για την εποχή μας είναι ότι ύψωσε, μ’ αυτήν, γύρω μας ένα πιεστικό περιβάλλον που μας μεταβάλλει σε παθητικούς δέκτες. Τα κανάλια της αποτελούν προέκταση των καναλιών που απλώνουν οι βιομηχανικές επιχειρήσεις. Μας προσφέρει ένα αμάγαλμα πληροφορίας και ψυχαγωγίας, σαν δώρο, όπως οι επιχειρήσεις μας προσφέρουν σαν δώρο τη διαφήμιση κα τα προϊόντα τους. Αποτελεί τελετουργικό της επικαιρότητας και της κοινοτοπίας. Ένα τελετουργικό που μ’ αυτό ο καπιταλισμός προσπαθεί να εξορκίσει την Ιστορία και ν’ αναβάλλει το θάνατό του. Συντομεύοντας όμως τις αποστάσεις και τον χρόνο, οι επικοινωνίες επιταχύνουν την Ιστορία. Γι’ αυτούς τους λόγους η ανάλυση των φαινομένων που συνδέονται με την επικοινωνία και την πληροφορία ενδιαφέρουν άμεσα.