ΤΟΜΟΣ Α. Η παραγωγή της καθαρευουσιάνικης σχολής υπήρξε αρνητική. Όχι μόνο δεν άφησε κανένα έργο, το οποίο να πλησιάζει τουλάχιστον προς την περιοχή της Τέχνης, ή το οποίο να έδωσε μια γόνιμη ώθηση, αλλ’ αργοπόρησε με τη διδακτορική της πίεση την ελληνική πνευματική αναγέννηση. Εντούτοις θα ήταν άδικο να μην αναγνωρισθεί ότι αρκετοί από τους καθαρευουσιάνους, οι Ραγκαβήδες, ο Βλάχος κ.ά., ήταν άνθρωποι μορφωμένοι και καλλιεργημένοι, κι ότι η πρόθεσή τους ήταν να μεταφέρουν στην Ελλάδα τον ανώτερο πολιτισμό της εποχής τους. Εκτιμούσαν την εξέλιξη και την πρόοδο της Δύσης, κι εργάζονταν για να συγχρονίσουν την Ελλάδα.
ΤΟΜΟΣ Β. Ο άνθρωπος, ένα μικροσκοπικό μόριο του απέραντου κόσμου, είναι σύγχρονα και θεατής του. Ίσως βέβαια για τη συνείδηση του κόσμου αυτού – εάν υπάρχει- η διπλή αυτή ιδιότητα να μην έχει καμία ιδιαίτερη σημασία, και να μη παρατηρείται περισσότερο από το κελάδημα του πουλιού και τη σύγκρουση δύο αστέρων. Μα για τον ίδιο τον άνθρωπο εγκλείνει όλο το νόημα και την αξία της ύπαρξης του, διαχύνει μέσα του την υπερηφάνεια της υπεροχής του, και του δίνει τη μεθυστική πίστη ότι από θεατής εξελίσσεται και γίνεται κριτής και ρυθμιστής κι αναδημιουργός του Κόσμου.