Ο Ρωσικός Φορμαλισμός μπορεί πια δικαιολογημένα να διεκδικήσει τον τίτλο της πιο σημαντικής σε αξία και επίδραση θεωρίας της Λογοτεχνίας και “σχολής” Κριτικής του αιώνα μας. Γραμματολογικά η πρώτη του εμφάνιση χρονολογείται από την έκδοση του δοκιμίου του Β. Σκλόβσκι “Η ανάσταση της λέξης” το 1914. Οι θιασώτες του οργανώθηκαν σε δυο ομάδες: το Γλωσσολογικό Κύκλο (του Πανεπιστημίου) της Μόσχας, που ιδρύθηκε το Μάρτιο του 1915 από φοιτητές με σκοπό τη συλλογική έρευνα και “μελέτη της γλωσσολογίας, της ποιητικής, της μετρικής και της λαογραφίας”, και την Εταιρία Μελέτης της Ποιητικής Γλώσσας” (γνωστή με το ακρωνύμιο OPOJAZ), που συστάθηκε το χειμώνα του 1916 στο Πανεπιστήμιο της Πετρούπολης από νέους κριτικούς και φιλόλογους. Ο Φορμαλισμός ως θεωρία άρχισε να διαμορφώνεται στα θεωρητικά κείμενα των Ρώσων Συμβολιστών, που αντέδρασαν στο πνευματικό κλίμα των προηγούμενων 40 χρόνων (1840-1880), δηλαδή στην απόλυτη επικράτηση της πεζογραφίας ως είδους, του ρεαλισμού (από τον Γκόγκολ ως τον Γκόρκυ) ως “σχολής” και της ηθικολογίας ως κριτικής στάσης (με κυριότερο εκπρόσωπο τον Β. Μπελίνσκι). Πρωταρχική τους επιδίωξη στάθηκε η αυτονόμηση της λογοτεχνίας από υπηρεσίες και ευθύνες που, όπως πίστευαν, είχε παρά φύσιν χρεωθεί.