Το Υπόμνημα διεισδύει στον ελικοειδή κόσμο της γραφειοκρατίας. Παρουσιάζει έναν οργανισμό, χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, αφάνταστα περίπλοκο ωστόσο, να αντιμετωπίζει άξαφνα το γεγονός της επιβολής μιας καινούριας υπηρεσιακής γλώσσας, στην οποία πρέπει στο εξής να διεκπεραιώνεται κάθε υπόθεση. Η γλώσσα αυτή, η Πτυδειπική, είναι φτιαγμένη έτσι ώστε να αποκλείει κάθε παρεξήγηση, και γι’ αυτό οι περιπλοκές που παρουσιάζει είναι αφάνταστες. Ο διευθυντής του οργανισμού, ο Γκρος, αδυνατεί να μεταφράσει το πρώτο υπόμνημα που λαμβάνει. Ο Μπάλλας, ο βοηθός του, που είναι ανακατεμένος στην υπόθεση αυτή της καινούριας γλώσσας, επωφελείται, εκτοπίζει τον Γκρος και τον υποβιβάζει σε μια ταπεινή θέση. Ο Γκρος επιστρέφει στη θέση, αφού πρώτα ανακαλύπτει και αποκαλύπτει την επικινδυνότητα της νέας γλώσσας. Τρία επίπεδα επομένως: η γελοιοποίηση της γραφειοκρατικής διαδικασίας, το βιτγκενσταϊνικό γλωσσικό παιχνίδι και ο άνθρωπος, ο παγιδευμένος στον ατέρμονο αγώνα για δύναμη και αναγνώριση.

ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
ΓΚΡΟΣ: ο Γενικός Διευθυντής
ΜΠΑΛΛΑΣ: βοηθός του
ΑΝΝΑ: γραμματέας του πρώτου, ποΥ διαρκώς χτενίζεται
ΚΥΡΙΟΣ ΠΙΛΛΑΡ: η σκοτεινή δύναμη αριθμός 1
ΛΗΡ: Ο θεωρητικός της νέας γλώσσας.
ΘΑΜΠ: γροτέσκο καρικατούρα του επιμελούς και ηλίθιου μαθητή.
ΕΛΕΝΑ
ΣΤΡΟΛ: εκτελεστικά όργανα της νέας γλωσσικής τάξης
ΣΑΒΑΝ: γροτέσκο φιγούρες, τέλεια απανθρωποιημενες
ΜΑΡΙΑ: το αιώνιο θύμα
ΤΖΩΡΤΖ: Ο πανταχού παρών ρουφιάνος
ΚΥΡΙΟΣ ΚΟΛΟΥΜΝ, η σκοτεινή δύναμη αριθμός 2