Πρώτη έκδοση: Νοέμβριος 1970
ISBN-13: 978-960-999-990-8
Διαστάσεις: 14x21
Σελίδες: 240
Εξώφυλλο: Μαλακό
Κωδικός προϊόντος: 004292-1
Δοκιμές για μια ορθόδοξη θεώρηση της Ηθικής
15,90€ Original price was: 15,90€.12,00€Η τρέχουσα τιμή είναι: 12,00€.
Μόνο 2 απομένουν σε απόθεμα
Ἡ σύντομη αὐτὴ εἰσαγωγὴ σὲ μιὰ ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ θεώρηση τῆς Ἠθικῆς γράφτηκε ἀρχικὰ γιὰ τὸν γαλλικὸ ἐκδοτικὸ οἶκο Mame, ὡς ὀρθόδοξη συμμετοχὴ στὴ «σειρὰ» τῶν βιβλίων ποὺ ἔχουν τὸν γενικὸ τίτλο «Les Églises en dialogue». Τὸ ἀρχικὸ κείμενο ἔχει περιληφθεῖ στὸν τόμο La loi de la liberté – Evangile et Morale, μὲ τὸν τίτλο «La Morale de la Liberté», μαζὶ μὲ ἀντίστοιχες ἐργασίες τῶν Roger Mehl καὶ Jean-Marie Aubert. Ἀργότερα συμπληρώθηκε ἡ πρώτη ἐκείνη συγγραφὴ μὲ παραγράφους ποὺ δὲν χωροῦσαν στὴ γαλλικὴ ἔκδοση, καὶ σχεδὸν διπλασιάστηκε. Ὡστόσο, στὰ χέρια τοῦ ἕλληνα ἀναγνώστη καὶ αὐτὴ ἡ ἐκτενέστερη μορφὴ θὰ εἶναι ἴσως ὑπερβολικὰ εἰσαγωγική: θίγονται θέματα μεγάλα, καὶ ὁπωσδήποτε δὲν ἐξαντλοῦνται. Τελικά, τὸ βιβλίο εἶναι περισσότερο ἕνα πρῶτο σχεδίασμα (μιὰ δοκιμή) γιὰ τὴ διατύπωση τῶν πολὺ βασικῶν ὁριοθετήσεων τῆς ἠθικῆς ποὺ συγκροτεῖται ἀπὸ τὴν ἐμπειρία καὶ τὴ διδαχὴ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Μὲ ἄλλα λόγια, δὲν ἔχει χαρακτήρα «συστηματικὸ» αὐτὴ ἡ μελέτη, δὲν ἀποβλέπει νὰ προσδιορίσει, ἔστω καὶ διαγραμματικά, ἕνα «σύστημα» ἠθικῆς — ἀνύπαρκτο, ἐξάλλου, στὸν θεολογικὸ χῶρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς Ὀρθοδοξίας. Εἰσαγωγὴ στὴν ἠθικὴ σημαίνει ἐδῶ τὴν ἀναζήτηση κριτηρίων καὶ προϋποθέσεων γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῶν ἠθικῶν προβλημάτων. Ὄχι ἀφηρημένων καὶ διανοητικῶν διλημμάτων, ἀλλὰ προβλημάτων ποὺ ἔχουν ζωτική, καὶ γι’ αὐτὸ πάντοτε ἐπίκαιρη, ἀμεσότητα. Ὁ συγκεκριμένος ἱστορικὸς χρόνος στὸν ὁποῖο ζοῦμε σήμερα εἶναι σημαδεμένος ἀπὸ τὴ βαθύτατη κρίση κάθε συμβατικῆς θεσμοποιημένης Ἠθικῆς, ἀπὸ τὴν ἄρνηση τῶν ἀφηρημένων ἐπιταγῶν καὶ τῶν συμβατικῶν «ἀξιῶν» τῆς κοινωνικῆς σκοπιμότητας. Βασικὸ χαρακτηριστικὸ τῆς κρίσης εἶναι ἡ ἀμφισβήτηση τῆς ἔννοιας τῆς ἁμαρτίας, ἡ προσπάθεια γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση ἀπὸ τὴν ἐνοχή. Ἡ ἔννοια τῆς ἁμαρτίας μοιάζει ἀκατανόητη καὶ ἀπαράδεκτη γιὰ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ καιροῦ μας, ἔτσι ποὺ δέθηκε στὶς συνειδήσεις μὲ τὴν ἔννοια τῆς παράβασης ἑνὸς ἀπρόσωπου Νόμου. Φαίνεται πὼς εἶναι ἐπίκαιρη ὥρα γιὰ τὸν λόγο τῆς ὀρθόδοξης ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης. Ζοῦμε, ἴσως, τὸ ἱστορικὸ προνόμιο μιᾶς πρώτης ἐξόδου ἀπὸ τὰ σχήματα τῆς συμβατικῆς ἠθικῆς ποὺ καθιέρωσε στὰ πολιτιστικὰ ὅρια τῆς Εὐρώπης ἡ δυτικὴ ἐκδοχὴ τοῦ Χριστιανισμοῦ. Τῆς ἠθικῆς ποὺ βασίζεται στὴ δικανικὴ ἀντίληψη τῆς ἁμαρτίας, στὴν ἔννοια τῆς ἀτομικῆς παράβασης ἢ τῆς ἀτομικῆς ἀξιομισθίας, στὴ νομικὴ ἀντίληψη τῆς σχέσης τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεό. Ὑπάρχει σήμερα ἕνας ἠθικὸς προβληματισμὸς ἔξω ἀπὸ τὸν χῶρο τῶν χριστιανικῶν ἐκκλησιῶν πού, παρὰ τὴν εἰδωλοκλαστική του ὀξύτητα, δὲν εἶναι καθόλου ἄσχετος μὲ τὰ καίρια προβλήματα τῆς ὀρθόδοξης ἀντίληψης γιὰ τὴ σωτηρία: τὴ δυναμικὴ καταξίωση τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου, τὴ διάσωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν κίνδυνο τῶν ποικίλων ἀλλοτριώσεών του. Ὁπωσδήποτε ἡ σύμπτωση περιορίζεται συχνὰ στὴ θέση τῶν προβλημάτων, ἀλλὰ καὶ μόνο αὐτὴ δὲν παύει νὰ εἶναι μιὰ πολύτιμη ἀφυπνιστικὴ πρόκληση γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση. Μιὰ καινούργια ἠθικὴ μοιάζει νὰ κερδίζει καθημερινὰ τοὺς πιὸ ἀνήσυχους καὶ ζωντανοὺς ἀνθρώπους τοῦ καιροῦ μας: Εἶναι ἡ δυναμικὴ ἀμφισβήτηση τῶν καθιερωμένων κοινωνικῶν, πολιτικῶν καὶ θρησκευτικῶν σχημάτων ποὺ ἔχουν ἐξελιχθεῖ σὲ μορφὲς ὁλοκληρωτικῆς καταδυνάστευσης τοῦ ἀνθρώπου, σὲ ἀπροκάλυπτες ἢ ἐξωραϊσμένες ἀρνήσεις τῆς ἀλήθειας τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου. Ἰδεολογίες, κινήματα, φιλοσοφικὲς θέσεις καὶ κοινωνικὲς τάσεις ζητᾶνε νὰ ὀργανώσουν δυναμικὰ τὴν ἀντίσταση ἐνάντια στὶς δυνάμεις ποὺ ἀπεργάζονται τὸν ἐξανδραποδισμὸ τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ πιὸ ρεαλιστικὴ ἠθικὴ μοιάζει νὰ εἶναι ἡ ἄμεση κοινωνικὴ δράση γιὰ τὴν καταξίωση τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης, ὅπως καὶ ἡ ἀναζήτηση μιᾶς ἔσχατης γνησιότητας στὴν ἀνθρώπινη σχέση ποὺ ὁρίζει ὁ ἔρωτας. Ὡστόσο, ἡ ἀπουσία πραγματικῆς, ὀντολογικῆς θεμελίωσης τῆς ἀλήθειας τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου ἀφήνει συχνὰ μετέωρες καὶ τὶς ἀγαθότερες ἠθικὲς αὐτὲς προσπάθειες ἢ τὶς δεσμεύει τραγικὰ στὰ φοβερὰ γρανάζια τοῦ ἱστορικοῦ παραλόγου. Ἡ ὑπαρκτικὴ ἀλλοίωση τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου —ἁμαρτία καὶ πτώση τοῦ ἀνθρώπου— παραμένει τὸ καίριο ἠθικὸ πρόβλημα, θεμελιακὴ προϋπόθεση γιὰ τὴν ὑπέρβαση κάθε εὐδαιμονιστικῆς οὐτοπίας, γιὰ τὴν εἴσοδο στὸν χῶρο μιᾶς ἔνσαρκης σωτηρίας ἀπὸ τὸν θάνατο καὶ τὴν ἀπόγνωση. Καὶ στὴ βάση αὐτὴν ἀκριβῶς ἡ ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ θεώρηση τῆς ἠθικῆς ἔχει νὰ καταθέσει τὸν ἐπίκαιρο λόγο της. Οἱ σελίδες ποὺ ἀκολουθοῦν ξεκινᾶνε μὲ τὴν πρόθεση νὰ ἀναζητήσουν τὰ κριτήρια καὶ τὶς προϋποθέσεις γιὰ μιὰ ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ θεώρηση τῆς ἠθικῆς καὶ τὴν ἐπικαιρότητα ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχει αὐτὴ ἡ θεώρηση στὴν παρούσα ὥρα ὅπου ζοῦμε. Ἴσως τελικὰ νὰ μὴν ξεπερνᾶνε τὴν πρόθεση. Αὐτὸ θὰ τὸ κρίνει ὁ ἀναγνώστης.
Παρίσι, Μάιος 1970
Ένας ορισμός του ήθους από τον Ηράκλειτο
Η ενότητα ήθους και Είναι
Η αμαρτία ως αστοχία και αποτυχία
Το Ευαγγέλιο ως άρνηση της αντικειμενικής Ηθικής
Ένα ιστορικό παράδειγμα: η πρόκληση των δια Χριστόν Σαλών
Το ήθος της Εκκλησίας, ήθος λειτουργικό
Το βασιλικό, ιερατικό και προφητικό ήθος της Ευχαριστίας
Η διάκριση της ασκήσεως από την ηθική πράξη
Ο Πιετισμός, μια αίρεση στο χώρο της Εκκλησιολογίας
Ο ηθικός χαρακτήρας των μυστηρίων
Οι εκκλησιαστικοί κανόνες και η προσωπική μοναδικότητα της αμαρτίας
Η ιστορική – κοινωνική διάσταση του λειτουργικού ήθους
Το ήθος της λειτουργικής τέχνης
Η ελευθερία του ήθους
Παραπομπές – σημειώσεις